Waarom wekken we niet al onze duurzame energie op in de Sahara?

De Sahara wordt al lange tijd gezien als een interessant gebied voor het opwekken van zonnestroom omdat de zon er heel fel schijnt en er veel ruimte is. Dit maakt het in theorie mogelijk om veel elektriciteit op te wekken. Nadelen zijn echter de grote afstand tot consumenten, waardoor je energie verliest en veel kosten hebt voor transport van elektriciteit. Ook zijn er politieke en organisatorische obstakels en spelen lokale weersomstandigheden een rol, zoals zandstormen en watertekorten.

#energietransitie #Sahara #Europa #duurzaam

De Sahara heeft een oppervlakte van ca. 9,2 miljoen km2 (9.200.000 km2) en kan in theorie meer elektriciteit opwekken dan de huidige wereldwijde energievraag [1]. Vanuit Europa is er in het verleden veel interesse geweest in het benutten van deze mogelijkheid, maar er zijn tot nu toe weinig projecten gestart.

pexels-saâd-jebbour-4869960.jpg

Afbeelding door Saâd Jebbour via Pexels

Op het gebied van grootschalig gebruik van duurzame energie in de Sahara is er in 2009 het Desertec plan door internationale (energie)bedrijven opgezet. Het idee was om met een combinatie van zonthermische (CSP) elektriciteitscentrales1, wind en zonnepanelen ongeveer 15% van de elektriciteitsvraag in Europa te produceren. Vervolgens zou dit getransporteerd worden met hoogspanningskabels. De investeringskosten werden geschat op ca. 400 miljard euro [3]. Dit project is niet uitgevoerd vanwege de hoge investeringskosten en gevreesde politieke obstakels, waaronder de relaties tussen landen in Noord-Afrika [3]. Daarnaast is er kritiek op het (koloniale) idee dat Europa de hulpbronnen van Afrika kan uitbuiten [4,5].

Een zonthermische (Concentrated Solar Power, ook wel CSP)1 elektriciteitscentrale wekt stoom op door zonlicht te concentreren met behulp van grote spiegels. Deze stoom wordt gebruikt voor elektriciteitsopwekking. Een voordeel van deze methode ten opzichte van zonnepanelen is de mogelijkheid om energie op te slaan in de vorm van gesmolten zout. Dit zorgt voor een constantere elektriciteitsproductie. Zie ook [2].

Het idee was om ongeveer 15% van de elektriciteitsvraag in Europa te produceren

Er zijn ook kleinschaligere initiatieven. Zo heeft Tunesië (land in Noord-Afrika) plannen voor de bouw van CSP-centrales, waarvan de elektriciteit (deels) geëxporteerd zou kunnen worden naar Italië, Malta en Frankrijk [6]. Hiervoor moet dan wel een onderzeese elektriciteitskabel tussen Tunesië en Italië worden aangelegd.

In 2020 is er nieuw leven geblazen in het Desertec plan. Het idee was om waterstof te produceren met behulp van zonnepanelen in de Sahara [7]. Om dit plan uit te voeren zou een deel van de huidige infrastructuur gebruikt kunnen worden: bestaande aardgasleidingen voor de transport van fossiele brandstoffen zouden omgezet kunnen worden naar waterstofpijpleidingen [8]. Dit plan zorgt echter voor vergelijkbare hindernissen als het Desertec plan uit 2009. Hoge investeringskosten, politieke of organisatorische obstakels en een lage leveringszekerheid veroorzaken belemmeringen [9].

Hoge investeringskosten, politieke of organisatorische obstakels en een lage leveringszekerheid veroorzaken belemmeringen

Grootschalige opwekking van duurzame elektriciteit in de Sahara is dus lastig door de grote afstand naar gebruikers (voornamelijk Europa), leveringszekerheid en de politieke situatie van landen in Noord-Afrika. Ook zijn er uitdagingen wat betreft de lokale weersomstandigheden. Zo gaat het rendement van zonnepanelen achteruit bij hoge temperaturen en voor CSP kunnen zandstormen de werking verminderen. Watergebrek kan schoonmaken en koeling bemoeilijken of indirect zorgen voor watertekorten bij de lokale bevolking [3]. Voor een deel bestaan hier technische oplossingen voor, maar deze brengen wel extra kosten met zich mee.

1 Een zonthermische (Concentrated Solar Power, ook wel CSP) elektriciteitscentrale wekt stoom op door zonlicht te concentreren met behulp van grote spiegels. Deze stoom wordt gebruikt voor elektriciteitsopwekking. Een voordeel van deze methode ten opzichte van zonnepanelen is de mogelijkheid om energie op te slaan in de vorm van gesmolten zout. Dit zorgt voor een constantere elektriciteitsproductie. Zie ook [2].

Hoe kwam dit artikel tot stand?

Deze vraag is gesteld door Thijs (47), Zeist .
Dit antwoord is geschreven door Wina Crijns-Graus
Reviewer: Oscar van Vliet
Redacteur: Freerk Drijfhout
Gepubliceerd op: 18 januari 2022

Wat vond je van dit antwoord? Geef ons je mening!

[1] Li, Y. , E. Kalnay, S. Motesharrei, J. Rivas, F. Kucharski, D. Kirk-Davidoff, E. Bach and N. Zeng (2018). Climate model shows large-scale wind and solar farms in the Sahara increase rain and vegetation. Science 361-6406. https://www.science.org/doi/full/10.1126/science.aar5629

[2] Pfenninger, S., P. Gauché, J. Lilliestam, K. Damerau, F. Wagner and A. Patt (2014). Potential for concentrating solar power to provide baseload and dispatchable power. Nature Climate Change, 4-8, 689-692. https://www.nature.com/doifinder/10.1038/nclimate2276

[3] Pfeiffer, T. (2009). Europe's Saharan power plan: miracle or mirage? Reuters. https://www.reuters.com/article/us-energy-maghreb-solar-idUSTRE57N00920090824

[4] Hamouchene, H. (2020). Desertec: What Went Wrong? EcoMENA. https://www.ecomena.org/desertec/

[5] Vieira de Souzac, L.E., E. Lima Bosco, A. Gilmanova Cavalcante, L. Da Costa Ferreira (2017). Postcolonial theories meet energy studies: “Institutional orientalism” as a barrier for renewable electricity trade in the Mediterranean region. Energy Research & Social Science. 40, 91-100. https://doi.org/10.1016/j.erss.2017.12.001

[6] Power Technology (2020). The Sahara: a solar battery for Europe? https://www.power-technology.com/features/sahara-solar-battery-europe/

[7] Van der Zwaan, B., S. Lamboo and F. Dalla Longa (2021). Timmermans’ dream: An electricity and hydrogen partnership between Europe and North Africa. Energy Policy 159, 112613. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2021.112613

[8] Hamedat, E. (2020). Green Hydrogen from the Sahara – A bridge between Europe and North Africa? Ifair. https://ifair.eu/2020/04/03/green-hydrogen-from-the-sahara/

[9] Willis, B. (2020). The Hype and Hope of Sahara Desert Green Hydrogen. Green Tech Media. https://www.greentechmedia.com/articles/read/the-hype-and-hope-of-desert-green-hydrogen

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.